1141-MÜNİR NURETTİN SELÇUK(RADYO KAYDI)-YÜZÜNDÜR CİHANI MÜNEVVER EDEN

AYGÜN HASAN ÖZTÜRK-MEST-İ MUSİKİ ARŞİVİ

(ESER SANATÇININ BİR RADYO KAYDIMDAN İCRASIDIR...)

BESTE : DEDE EFENDİ
GÜFTE : DEDE EFENDİ
MAKAM : RAST
USUL : YÜRÜK SEMAİ

Yüzündür cihanı münevver eden
Fedâdır yoluna bu cân-ü bu ten.
Senin çün yandığım nedendir neden
Senden midir benden midir.
Dilden midir bilmem neden...

"Dede Efendi gibi bir ehl-i tarik ve bestekârlığın zirvesinde dolaşan bir gönül ehli her halde Peygamber aşkı ile dolup bu besteyi yazsa ve yapsa gerek"
Elif Ömürlü Uyar...

BESTEKARIN KISACA HAYATI
Hammâmîzade İsmâil Dede Efendi, (9 Ocak 1778, İstanbul - 29 Kasım 1846, Mekke, Minâ)
" Zülfündedir benim baht-ı siyahım Sende kaldı gece, gündüz nigahım İncitirmiş seni meğer ki ahım Seni sevdim odur benim günahım. "
Babası geçimini hamam işletmeciliğiyle sağladığı için, Hammâmîzade adıyla tanınmıştır. Ancak günümüzde çoğu zaman Dede Efendi diye anılır.
Sesinin güzelliği ve müzik yeteneği çok küçük yaşta ortaya çıkınca, dönemin ünlü müzikçilerinden Uncuzade Mehmet Emin Efendi'den özel dersler almaya başladı. 1798'de Yenikapı Mevlevihanesi şeyhi Ali Nutki Dede'ye Bağlandı; ertesi yıl "çile"sini tamamlayarak "dede" oldu. Çilede iken bestelediği ilk şarkııyla padişah III.Selim'in dikkatini çekti, art arda bestelediği yapıtlarla dönemin gözde bestecileri arasına girdi; yüksek saray görevlerinden padişah musahipliğine ve müezzinbaşılığa atandı. III. Selim'den sonra II.Mahmut'un da yakın ilgi ve desteğini gördü.
İsmail Dede Efendi, bir yandan Saray fasıllarına hanende ( Ses Sanatçısı ) olarak katılırken, bir yandan da Enderun'da ve Yenikapı Mevlevihane'sinde müzik dersleri verdi. Dede efendi, Hacca giderken yakalandığı Kolera hastalığından öldü.
Yetiştirdiği çok sayıda öğrenci arasında özellikle, kendisinden sonra XIX.yy'ın en büyük bestecileri arasında yer alan Zekai Dede, Dellalzade İsmail Efendi ve Eyyubi Mehmet Bey sayılabilir.
Art arda yeni makamların bulunduğu klasik Türk müziği repertuvarının en gözde parçalarının bestelendiği III.Selim döneminde ilk yapıtlarını veren İsmail Dede Efendi, XVIII.yy'ın sonunda Batı müziğiyle ilk ciddi bağlantıların sonucu olarak görülmeye başlanan yenilik hareketlerine sırt çevirmemiş olup, genellikle öncüllerinden devraldığı kurallara bağlı bir bestecidir. Onun da temel gereci insan sesidir. Mevlevi ayininden ilahiye, kar'dan köçekçeye, her formda ürün veren İsmail Dede Efendi içtenlikten kaynaklanan akıcılığı, bir müzik yapıtının en büyük erdemi saymıştır.
İsmail Dede Efendi, 500 dolayında beste yapmışsa da, nota kullanımının yaygın olmayışı ve müzik öğretiminin ezebere dayanması nedeniyle, bunlardın yarısına yakın bölümü unutulmuş 8'i çalgısal, geri kalanı sözlü olmak üzere 267 yapıtı günümüze ulaşabilmiştir. Sözlü yapıtlarından 49'u dinsel tasavvufi, 218'i dindışıdır. Tasavvufi yapıtlarını en önemlileri Hüzzam, Saba ve Ferahfeza Mevlevi ayinleridir.RUHUNA FATİHA

ESERLERİ:
Rast Semai Yine bir gülnihal aldı bu gönlümü
Hicaz köçekçe Şu karşıki dağda bir yeşil çadır
Rast Kar-ı Nev Gözümde daim hayali cânâ
Hicaz Yörük Semai Yine neş'e-i Muhabbet etti dil-ü canım etti şeyda
Hüzzam Yürük Semai Reh-i Aşkında edip kaddimi kütah gönül
Ferahfeza Yürük Semai Bu gece ben yine bülbülleri hâmûş ettim
Hicaz Semai Ey büt-i nev-edâ olmuşum müptelâ
Talaa'l bedrü aleyna